Türkiye, anayasa değişikliği referandumuna hazırlanıyor
12 Eylül 2010, Pazar
Bu pazar Türkiye'de referandum yapılacak. Halkoyuna sunulacak Anayasa değişikliği teklifinin onaylanması durumunda Anayasa’nın 26 maddesi değiştirilecek. Değiştirilecek maddeler özetle şöyle:
Madde 1: Anayasa’nın ‘Kanun önünde eşitlik’ ilkesini düzenleyen 10. maddesinde çocuklar ve yaşlılar gibi bazı kesimlerin korunması için alınacak tedbirlerin ‘eşitlik ilkesine aykırı olarak’ yorumlanamayacağı ifadesi ekleniyor.
Madde 2: ‘Özel hayatın gizliliği’ ilkesini düzenleyen Anayasa’nın 20. maddesine ‘vatandaşların kişisel verilerinin korunmasını isteme hakkına sahip olduğunu’ belirten bir fıkra ekleniyor.
Madde 3: ‘Yerleşme ve seyahat hürriyetini’ düzenleyen Anayasa’nın 23. maddesi değiştirilerek vatandaşların yurtdışına çıkmasının ancak suç soruşturması sebebiyle hâkim kararına bağlı olarak engellenebileceğini belirten bir ibare ekleniyor. Maddenin beşinci fıkrasından ‘vatandaşlık ödevini yapmayanın yurtdışına çıkışının sınırlandırılabileceği’ ibaresi kaldırılıyor.
Madde 4: ‘Ailenin korunmasını’ düzenleyen Anayasa’nın 41. maddesine çocukların da korunmasını öngören ifadeler ekleniyor.
- --Birden Fazla Sendikaya Üye Olma Hakkı--
Madde 5: ‘Sendika kurma hakkını’ düzenleyen Anayasa’nın 51. maddesinde işçinin birden fazla sendikaya üye olma hakkını sınırlayan fıkra yürürlükten kaldırılıyor.
- --Anlaşmazlıklarda Yargı Yerine Hakemler Kurulu--
Madde 6: ‘Toplu iş sözleşmesi hakkını’ düzenleyen Anayasa’nın 53. maddesinde memurlarla diğer kamu görevlilerinin toplu sözleşme yapma hakkına sahip olduğunu belirten bir fıkra ekleniyor. Maddenin teklif edilen şekline göre toplu sözleşme esnasında bir anlaşmazlık çıkması durumunda taraflar yargı yerine yeni kurulacak ‘Kamu Görevlileri Hakem Kuruluna’ başvurabiliyor. Maddede, bu kurulun hükmünün kesin olduğu belirtiliyor. Değişiklik teklifinde aynı işyerinde birden fazla toplu iş sözleşmesi yapılmasını engelleyen dördüncü fıkra yürürlükten kaldırılıyor.
- --Sendikalar Grev Zararından Sorumlu Olmayacak--
Madde 7: ‘Grev hakkı ve lokavt’ düzenlemesini içeren Anayasa’nın 54. maddesinde ‘grev esnasında meydana gelecek maddi hasardan sendikanın sorumlu olduğunu’ belirten fıkrayla; ‘Siyasi ve dayanışma amaçlı grev ve lokavtı eylemlerini; işyeri işgali, iş yavaşlatma gibi direnişleri yasaklayan fıkranın yürürlükten kaldırılması teklif ediliyor.
- --Ombudsmanlık Anayasa’da--
Madde 8: ‘Dilekçe hakkını’ düzenleyen Anayasa’nın 74. maddesine ‘Kamu Denetçiliği Kurumu’nun (Ombudsmanlık) işleyişiyle ilgili toplam üç fıkra ekleniyor. Değişiklik teklifine göre herkesin kamu denetçisine başvurma hakkı olduğu belirtiliyor ve Kamu Başdenetçisi’nin TBMM tarafından seçilmesi öngörülüyor.
- --Partisinin Kapatılmasına Sebep Olanın Milletvekilliği Düşmeyecek--
Madde 9: ‘Milletvekilliğinin düşmesi’ başlığı altında Anayasa’nın 84. Maddesi değiştirilerek beyanları veya eylemleri sonucu partisinin kapatılmasına neden olan milletvekilinin milletvekilliği düşmeyecek.
Madde 10: ‘Başkanlık Divanı’nı düzenleyen Anayasa’nın 94. maddesinde TBMM Başkanlık Divanı’nda görev yapanların görev süresi değiştiriliyor. Buna göre bir yasama döneminde ikinci devre için Başkanlık Divanı’na seçilenlerin görev süresinin “üç yıl” yerine “yasama döneminin sonuna kadar” şeklinde değiştirilmesi öngörülüyor.
- --YAŞ İhraçlarına Yargı Yoluna Açılıyor--
Madde 11: ‘Yargı yolu’ başlığı altında Anayasa’nın 125. maddesinde öngörülen değişikliklerle Yüksek Askeri Şura (YAŞ) kararları yargı yoluna açılıyor. Buna göre YAŞ kararlarında terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma hariç her türlü ilişki kesme (ihraç) kararı yargıya açılıyor.
Madde 12: ‘Kamu görevlileriyle ilgili genel hükümler’ içeren Anayasa’nın 128. maddesinde mali ve sosyal hakların toplu sözleşme yoluyla belirlenmesinin korunması öngörülüyor.
Madde 13: Kamu çalışanlarının ‘görev ve sorumlulukları, disiplin kovuşturulmasında güvence’ başlığı altında Anayasa’nın 129. maddesinde yapılan değişikliğe göre disiplin kararlarının yargı denetimi dışında bırakılamayacağı belirtiliyor.
Madde 14: ‘Hakim ve savcıların denetimi’ başlığı altında Anayasa’nın 144. maddesi yeniden düzenleniyor.
- --Askerlere Sivil Yargı Yolu; Sivillere Askeri Yargı Yasağı--
Madde 15: ‘Askeri yargı’ maddesi altında Anayasa’nın 145. maddesi yeniden düzenleniyor. Değişiklik teklifine göre, askeri mahkemelerin yetkisi sadece askeri suç işleyen askerlerin davalarına bakmakla sınırlandırılıyor; sivillerin askeri mahkemelerde yargılanması yasaklanıyor (savaş hali hariç). Bunun yanında, değişiklik teklifine göre ‘Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı’ suç işleyen askerler adliye mahkemelerinde yargılanacak. Askeri mahkemelerin yetkisinin kanunla düzenleneceğini belirtilen fıkrada 'sıkıyönetim' halleri ibaresi kaldırılıyor ve bu fıkra sadece 'savaş halleri' için geçerli kılınıyor.
- --Anayasa Mahkemesi’nin Yapısı Değişiyor--
- Madde 16
- ‘Anayasa Mahkemesi’nin kuruluşu’ başlığı altında Anayasa’nın 146. maddesi yeniden düzenleniyor. Değişiklik teklifine göre Anayasa Mahkemesi’nin üye sayısı 11’den 17’ye arttırılıyor ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Anayasa Mahkemesi üyelerinin bazılarını seçme yetkisi veriyor.
Madde 17: ‘Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev süresini’ düzenleyen Anayasa’nın 147. maddesi değiştiriliyor. Buna göre, Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev süresi 12 yıl olarak belirleniyor ve bir üyenin iki kez görev yapamayacağı hükmediliyor.
- --Komutanlara da Yüce Divan Yolu--
Madde 18: ‘Anayasa Mahkemesi’nin görev ve yetkilerini’ düzenleyen Anayasa’nın 148. maddesi değiştiriliyor. Değişiklik teklifine göre bireyler de tüm yargı yolları tükendikten sonra Anayasa Mahkemesi’ne başvuruda bulunabilecek. Anayasa Mahkemesi’nin Yüce Divan sıfatıyla yargılayabileceği makamlar arasına TBMM Başkanı, Genelkurmay Başkanı, Kuvvet Komutanları da ekleniyor.
Madde 19: ‘Anayasa Mahkemesi’nin çalışma ve yargı usulünü’ düzenleyen Anayasa’nın 149. maddesi değiştiriliyor. Değişiklik teklifine göre Anayasa Mahkemesi’nin çalışma şekli değiştiriliyor; parti kapatma ve Anayasa değişikliği maddelerinin iptali gibi davalarda eskisi gibi beşte üç çoğunluk yerine, toplantıya katılan üyeler arasından (en az 13) üçte iki çoğunluk aranması öngörülüyor.
Madde 20: ‘Askeri Yargıtay’ başlığı altında Anayasa’nın 156. maddesinin son fıkrası değiştiriliyor. Buna göre Askeri Yargıtay’ın kuruluşu ve işleyişiyle ilgili işlerin kanunla düzenleneceğini belirten fıkradan ‘“askerlik hizmetlerinin gereklerine” göre’ ibaresi çıkarılıyor.
Madde 21: ‘Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’ başlığı altında Anayasa’nın 157. maddesinin son fıkrası bir önceki maddeye benzer bir şekilde değiştiriliyor. Buna göre Askeri Yüksek İdare Mahkemesi’nin kuruluşu ve işleyişiyle ilgili işlerin kanunla düzenleneceğini belirten fıkradan ‘“askerlik hizmetlerinin gereklerine” göre’ ibaresi çıkarılıyor.
- --HSYK’nın Yapısı Değiştiriliyor--
Madde 22: ‘Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’ başlığı altında Anayasa’nın 159. maddesi değiştiriliyor. Değişiklik teklifine göre HSYK üyelerinin sayısı arttırılıyor ve üyelerin seçilmesiyle kurulun işleyişi yeniden düzenleniyor. Değişiklik teklifinde kurulun Adalet Bakanlığı’nın önerilerini karara bağlayacağı maddeler arasında ‘bir hakimin veya savcının kadrosunun kaldırılması’ ifadesi çıkarılıyor. Öte yandan değişiklik teklifine göre ‘meslekten çıkarma cezaları’ yargıya intikal edebilecek.
Madde 23: ‘Ekonomik’ planlamayı düzenleyen Anayasa’nın 166. maddesine bir fıkra eklenerek Ekonomik ve Sosyal Konseyin kurulması teklif ediliyor.
- --12 Eylül Yöneticilerine Yargı Yasağı Kalkıyor--
Madde 24: Değişiklik teklifinde Anayasa’nın geçici 15. maddesinin yürürlükten kaldırılması öngörülüyor. Anayasa’nın geçici 15. maddesinde 12 Eylül 1980 darbesinden sonra kurulun Milli Güvenlik Konseyi üyeleri hakkında cezai, mali veya hukuki suçlama yapılamayacağı belirtiliyor.
Madde 25: Değişiklik teklifine göre Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’na geçici bir madde ekleniyor. Geçici 18. madde Anayasa Mahkemesi üyeliğine yapılan değişikliklerin uygulanmasını düzenliyor.
Madde 26: Değişiklik teklifine göre Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’na geçici bir madde ekleniyor. Geçici 19. madde HSYK üyeliğine yapılan değişikliklerin uygulanmasını düzenliyor.
İlgili haberler
Kaynaklar
 |
Bu haber arşivlenmiştir; değişikliklere ve/veya vandalizme karşı korumaya alınmıştır.
Bir düzeltmeniz varsa haberin tartışma sayfasına düzeltmenizi yazın. Hizmetliler tarafından dikkate alınacaktır. Not: Listelenmiş kaynaklar artık erişilemiyor olabilir. |